Anghenion yr Arddegau a Sut i Ymgysylltu’n Well â’ch Plentyn yn ei Arddegau.
Gall yr arddegau fod yn gyfnod hyfryd mewn bywyd, ond gall fod yr un anoddaf hefyd. Gall yr hyn a elwir weithiau’n ‘wrthryfela gan yr arddegau’ ddeillio o’r ffaith bod pobl ifanc yn eu harddegau yn dechrau trawsnewid yn raddol o fod yn blant i fod yn oedolion. Wedyn mae ganddyn nhw angen naturiol i ddod o hyd i’w hunaniaeth eu hunain ac i nodi eu hynodrwydd.
Mae nifer o rieni a gofalwyr yn cael trafferth ymdopi ag ymddygiad eu plant yn eu harddegau. Maen nhw’n teimlo eu bod wedi colli cysylltiad gyda nhw. Sut i gyrraedd plentyn yn ei arddegau? Sut i ddelio â nhw er mwyn peidio colli ymddiriedaeth a’u helpu yn ystod y cyfnod anodd hwn? Mae gennym ambell awgrym defnyddiol y gobeithiwn y gallan nhw helpu.
Caniatewch iddyn nhw gael eu barn eu hunain.
Mae pobl ifanc weithiau’n cael trafferth darganfod pwy ydyn nhw, neu wneud ffrindiau, neu geisio addasu i’w hamgylchfyd, eisiau bod yn llwyddiannus yn yr ysgol neu ddarganfod beth sy’n rhoi boddhad iddyn nhw ac yn adeiladu eu hunan-barch.
Maen nhw’n dechrau meithrin eu perthynas â rhieni, neiniau a theidiau, athrawon a phobl eraill. Maent yn datblygu galluoedd a diddordebau yn ogystal â’u hunigoliaeth.
Mae cyfnod y glasoed hefyd yn gyfnod o dwf dwys a newidiadau yn y corff, sy’n gwneud pobl ifanc yn fwy pigog. Yn ogystal, maent yn dechrau amlygu eu hunigoliaeth yn gryf, e.e. trwy ddillad, steil gwallt, tatŵs, addurniadau ystafell wely, ac ati. Mae hyn i gyd yn dangos eu bod yn tyfu i fyny a bod ganddynt eu barn, eu hanghenion a’u problemau eu hunain.
Gadewch i’ch pobl ifanc yn eu harddegau siarad a chael eu barn eu hunain. Ceisiwch siarad yn bwyllog ac esboniwch fod gan bawb yr hawl i’w barn a’u barn, a bod hyn yn cael ei barchu ar eich aelwyd.
Ymddiddorwch.
Dangos diddordeb ym mywydau eich plant yn eu harddegau – nid dim ond a ydyn nhw wedi cyflawni eu cyfrifoldebau. Ydych chi’n gwybod gyda phwy maen nhw’n hoffi cymdeithasu? Beth yw eu hoff bynciau yn yr ysgol? Beth maen nhw’n bwriadu ei wneud yn ystod y gwyliau? Pwy hoffen nhw fod yn y dyfodol? Gall treulio amser gyda’ch gilydd a siarad “am ddim byd yn benodol” ddod â chi’n agosach at eich gilydd. Bydd hefyd yn helpu i ganfod a oes unrhyw beth o’i le, neu a oes problemau yn yr ysgol neu gyda ffrindiau.
Peidiwch â gweiddi.
Gweiddi a rhoi gorchmynion yw’r ffordd leiaf effeithiol o gyrraedd yr arddegau, a phobl o bob oed mewn gwirionedd. Fel oedolion, dydyn ni ddim yn hoffi cael pobl yn gweiddi arnon ni neu’n gorchymyn i ni wneud rhywbeth. Felly, yn lle sgrechian, ceisiwch siarad yn bwyllog am yr hyn yr hoffech chi iddyn nhw ei wneud. Yn lle ‘Glanha’r llanast yma!’ ceisiwch ddweud wrth eich arddegau am eich teimladau a’ch anghenion, er enghraifft, “Dydw i ddim yn ei hoffi pan fyddi di’n gadael y llanast yma ar ôl i fi ei lanhau.” Yn sicr mae negeseuon ffeithiol a phwyllog yn fwy effeithiol na gorchmynion wedi ei gweiddi. Mae’n debygol y bydd gweiddi yn gwneud i bobl ifanc deimlo’n fwy amddiffynnol a mynd yn ddyfnach i’w cragen, sy’n groes i’r hyn rydych chi’n ceisio ei gyflawni.
Peidiwch â smalio eich bod yn eu deall yn llwyr.
Mae teimladau pobl ifanc yn eu harddegau yn rhywbeth arbennig iddyn nhw. Mae pobl ifanc yn meddwl mai dim ond nhw sy’n gallu dioddef/mwynhau/poeni gymaint. Felly, gall yr ymadrodd, Dwi’n gwybod yn union sut rwyt ti’n teimlo’ yn gallu swnio’n nawddoglyd. Ar adegau o argyfwng, rhowch wybod iddyn nhw eich bod chi yno iddyn nhw ac y byddwch yn hapus i glywed beth sydd ganddyn nhw i’w ddweud, os ydyn nhw, wrth gwrs, eisiau siarad.
Triniwch eich plant yn eu harddegau fel oedolion.
Neu o leiaf ceisiwch – cymaint â phosib. Gadewch iddyn nhw wneud eu penderfyniadau eu hunain – ble i fynd dros y penwythnos i ba ysgol uwchradd neu brifysgol maen nhw am ei dewis. Mae penderfyniadau annibynnol yn llywio eu hunan-barch ac yn eu dysgu i fod yn gyfrifol am eu penderfyniadau eu hunain. Felly, defnyddiwch ymadroddion fel ‘penderfyna di’ yn aml, neu ‘beth wyt ti’n feddwl?’. Gadewch iddyn nhw deimlo eu bod nhw’n bwysig ac yn gallu gwneud rhai pethau ar eu pennau eu hunain.
Pwyllwch.
Fydd y byd ddim yn dod i ben os nad yw ystafell eich plentyn yn ei arddegau yn berffaith drwy’r amser. Beth os ydyn nhw’n dod adre o’r ysgol, yn cau’r drws yn glep ac yn cloi eu hunain yn eu hystafell? Ymlaciwch, gall pawb gael diwrnod gwael! Nid plant bach mohonyn nhw bellach, ac mae angen i chi adael iddyn nhw fynegi emosiynau, eu profi a dysgu sut i ymdopi â nhw. Ni fydd yn helpu os byddwch chi’n ymateb yn emosiynol ac yn bryderus bod tro y caiff eich plentyn yn ei arddegau ddiwrnod gwael. Sylwch a byddwch yn amyneddgar, ond peidiwch â gorboeni.
