Dechreuodd Angela a’i gŵr faethu yn 2011 gydag asiantaeth faethu fasnachol annibynnol (AFA). Cwpwl o fisoedd wedyn fe benderfynon nhw drosglwyddo i wasanaeth maethu eu Hawdurdod Lleol ac maen nhw wedi bod yn maethu i Maethu Cymru Casnewydd ers hynny.
Siaradon ni ag Angela am daith faethu ei gŵr hi a hithau a’r rhesymau pam y penderfynon nhw drosglwyddo.
Pryd dechreuodd eich taith faethu?
A: Aeth fy ngŵr a minnau drwy’r ffurflen asesu F drwy gydol haf 2011. Roeddwn i’n athrawes llawn amser, roeddwn i wrth fy modd gyda fy swydd, ond dechreuodd pethau yn fy ngweithle newid, roedd rhai newidiadau rheoli ar y gweill. Roeddwn i’n teimlo mai dyma’r amser i feddwl am rywbeth newydd.
Roedd maethu yn rhywbeth roedden ni’n sôn amdano yn y dyddiau cynnar, fel y gwnewch chi! Roedd gen i ddau blentyn wedi tyfu o fy mhriodas gyntaf, ond doedd gan fy ngŵr ddim o’i blant ei hun. Roeddwn i’n gwybod y byddai’r ddau ohonom yn wych fel gofalwyr maeth gan fod y ddau ohonom yn bobl sy’n canolbwyntio ar y teulu.
Fy nghynllun i oedd dod yn gynorthwyydd addysgu a maethu. Ro’n i’n gwybod na fyddwn i’n gallu maethu a gweithio’n llawn amser, ond roedd gan fy ngŵr swydd llawn amser.
Beth wnaeth i chi benderfynu maethu gydag AFA?
A: Roedden ni’n gwybod am rywun oedd yn ofalwr maeth, a doeddwn i ddim yn gwybod unrhyw beth am Asiantaethau Maethu Annibynnol ac Awdurdodau Lleol, do’n i byth wir wedi talu llawer o sylw. Dywedon nhw wrthon ni, ‘Os ydych chi’n meddwl am faethu, gadewch i ni eich argymell oherwydd bod yna gymhelliant, ac rydyn ni i gyd yn cael rhywfaint o wobr ariannol amdano.’ Felly, fe wnaeth hi ein hargymell.
Ar ôl yr asesiadau a’r hyfforddiant cychwynnol, cawsom ein cymeradwyo o’r diwedd ac yn barod ar gyfer ein lleoliad cyntaf.
Sut felly oedd hynny?
A: Ein galwad ffôn cyntaf oedd meithrin bachgen bach, a’i fam yn cael ei rhoi mewn carchar. Roedd gan y bachgen bach gefndir hynod ofidus ac roedd wedi dioddef trawma mawr. Bryd hynny roedd fy merch yn disgwyl ein hŵyr cyntaf hefyd, felly roedd rhaid i ni feddwl am y peth yn iawn mewn gwirionedd. Er mai fy ymateb cychwynnol oedd cymryd y plentyn hwn a’i helpu, ar ôl rhywfaint o ystyriaeth fe benderfynon ni na allem gan nad oeddem yn ddigon profiadol, ac efallai nad dyma’r gorau i’r plentyn hwn a oedd yn amlwg angen dull therapiwtig medrus.
Yna, siaradais â rhywun arall a ddywedodd, ‘Rydych chi’n sylweddoli eich bod gydag asiantaeth ac mae asiantaethau fel arfer yn gorffen gyda phlant na allai’r Awdurdod Lleol eu paru â’u gofalwyr maeth eu hunain am ryw reswm?’ Doeddwn i erioed wedi clywed hyn ac wedi cymryd bod y cyfan yr un fath.
Cefais wybod wedyn y gall Awdurdodau Lleol baru plant yn well os oes ganddynt ofalwyr maeth mewnol ar gael, gan mai nhw yw’r ymatebwyr cyntaf.
Ar ôl yr alwad ffôn gychwynnol honno doedd dim galwadau ffôn am oesoedd, felly doedd gennym ni ddim byd.
Dyma pryd y dechreuais wneud fy ymchwil.
Dyna’r foment pan ddechreuoch chi sylweddoli nad yw pob asiantaeth faethu’r un peth. Beth ddarganfyddoch chi?
A: Edrychais i mewn i foeseg y peth. Bryd hynny, doeddwn i ddim hyd yn oed yn sylweddoli bod y lwfansau’n wahanol, nes i ddechrau ymchwilio ac edrych yn ddyfnach, yna meddyliais, ‘O diar, mae hyn yn ofnadwy’… Unwaith roeddwn i wedi gwneud ychydig o ymchwil a sylweddoli bod arian y trethdalwr yn mynd i berchnogaeth breifat am elw, doedd hi ddim yn cymryd llawer o amser i mi benderfynu. Gwnaeth hyn hefyd i mi sylweddoli ble mae’r arian yn mynd. Pan wnaethom yr hyfforddiant sgiliau i feithrin gyda’r AFA aethom i’r adeilad pencadlys ffansi hardd iawn hwn.
Roedd ganddyn nhw’r wal yma lle maen nhw’n rhoi enw plentyn sydd angen ei leoli, ac mae asiantaethau’n ‘bidio’ ar gyfer y plentyn yma. Roeddwn i’n methu credu hyn.
Wedi hynny, es i â’r ci am dro i feddwl a phenderfynais i fy mod i eisiau trosglwyddo i wasanaeth maethu fy Awdurdod Lleol.
Dyma oedd eich moment o sylweddoli; Rwy’n cymryd na chymerodd hi’n hir i chi fynd drwy’r asesiad gyda’r AFA?
A: Yn llythrennol pasio’r broses asesu oedd i gyd. Rwy’n meddwl efallai bod hi’n ddeufis cyn i mi gysylltu â’r Awdurdod Lleol. Cefais sgwrs hir braf gyda rhywun o’r tîm lleoli. Dywedais wrthi fy mod wedi sylweddoli nad yw AFA (masnachol) i fi, mae’n anfoesol ac yn anegwyddorol.
Roedd hi’n fater o wythnosau, ac fe gawson ni ein trosglwyddo. Oherwydd ein bod eisoes wedi cael ein cymeradwyo ac wedi gwneud ein ffurflen asesiad F yn ddiweddar iawn, roedd y broses yn gymharol esmwyth. Bu rhaid i ni fynd drwy asesiad bach gyda’r Awdurdod Lleol hefyd. Ym mis Ionawr 2012 roeddem eisoes yn aros am ein plentyn cyntaf gyda Maethu Cymru Casnewydd. Yn fuan ar ôl hynny cawsom ein paru gyda merch fach naw oed.
Felly, o’r diwedd roedd gennych chi’r plentyn maeth cyntaf, sut brofiad oedd y profiad hwnnw?
A: Arhosodd gyda ni’r holl ffordd; Fe wnaethon ni leoliad hirdymor. Doedden ni ddim wedi nodi unrhyw ffafriaeth, ond cawsom wybod bod angen lleoliad hirdymor arni, ac fe wnaethon ni gytuno. Mae hi bellach yn 20 oed ac yn ddiweddar symudodd allan i fyw gyda’i chariad. Doeddwn i ddim eisiau iddi fynd! (chwerthin) Rwy’n credu ei bod hi’n ffynnu gyda ni. Roedd hi’n hyfryd, roedd hi’n dda yn yr ysgol. Roedd popeth yn llyfn iawn i ni. Roedd ganddi ei phasbort yn gyflym iawn, felly roedden ni i gyd yn gallu mynd ar wyliau gyda’n gilydd.
Yna cawsom ei chwaer yn ymuno â ni yn 2016; mae hi bellach yn 17 oed ac mae hi’n wych. Pan ddaeth hi roedd yn hyfryd achos wedyn daethon ni’n fwy agos fel teulu maeth.
Beth yn eich barn chi wnaeth eich helpu chi yn eich taith faethu?
A: Roedd fy mhrofiad maethu yn gadarnhaol a llyfn iawn ond rydw i hefyd yn ymwybodol nad yw hi bob tro fel hyn i bawb. Rwy’n credu efallai bod y ffaith bod gen i gefndir nyrsio ac addysgu wedi helpu. Mae gen i deulu mawr estynedig hefyd ac rydw wedi arfer i ddelio gyda llawer o bethau. Dyna sut un ydw i.
Beth mae maethu yn ei olygu i chi fel person?
A: Hmm… Mae’n rhoi’r boddhad i mi o wybod bod y person ifanc yn gallu gweld sut y dylai teulu, cartref a threfn fod Efallai bod llawer o’u bywydau wedi bod yn ddi-drefn, nid fel unrhyw fywyd cyffredin.
Rydych chi’n eu dysgu sut i goginio pryd o fwyd, sut i gadw ystafell wely’n daclus, sut i ofalu am eu hunain, sut i ryngweithio â phobl eraill. Rwyt ti’n dangos iddyn nhw pa beth yw gwyliau. Rwy’n meddwl ein bod ni’n rhoi cyfle iddyn nhw weld beth yw teulu arferol, bob dydd, a bod yn rhan ohono a chael gofal.
Roedd hi’n gwybod nad oedd yr hyn yr oedd hi’n ei brofi cyn iddi ddod i fyw gyda ni’r un fath â llawer o’i ffrindiau yn yr ysgol, felly rwy’n credu bod gallu teimlo fel plant eraill yn golygu llawer iddi.
Dangoson ni iddi sut oedd ein bywyd teuluol yn edrych a nawr mae hi’n gallu adeiladu ei bywyd ei hun ar hynny. Gobeithio i ni wneud gwahaniaeth.
Pa gyngor fyddech chi’n ei roi i rywun sy’n ystyried trosglwyddo o asiantaeth faethu fasnachol annibynnol (AFA) i Awdurdod Lleol?
A: Yn gyntaf, byddwn yn gofyn iddyn nhw os ydyn nhw’n gwybod mai prif amcan eu hasiantaeth faethu yw gwneud elw i’w cyfranddalwyr. Os nad oes gan Awdurdodau Lleol ddigon o ofalwyr maeth mewnol, does ganddyn nhw ddim dewis ac mae rhaid iddyn nhw ofyn i Asiantaethau Maethu Annibynnol am help. Ond mae asiantaethau yn codi llawer o arian ar Awdurdodau Lleol amdano, fel y gallant wneud elw mawr, yn aml i gyfranddalwyr sydd wedi’u lleoli dramor.
Ar hyn o bryd, mae awdurdodau lleol yn torri costau a chodi biliau oherwydd yr argyfwng costau byw, ac mae arian trethdalwyr yn cael ei wario ar leoliadau gydag asiantaethau annibynnol drud. Mae angen mwy o ofalwyr maeth mewnol arnom.
Byddwn i’n dweud hefyd eich bod yn cael llawer gwell cefnogaeth a synnwyr o gymuned os ydych chi’n maethu i Awdurdod Lleol. Mae’r holl wasanaethau sy’n ymwneud â lles y plentyn wedi’u lleoli’n lleol a gall plant hefyd aros yn lleol a chadw cysylltiad â’u teuluoedd biolegol pan fydd yn iawn iddyn nhw.
Ydych chi eisoes yn maethu?
Hoffech chi drosglwyddo i ni ac ymuno â’n cymuned faethu anhygoel yng Nghasnewydd? Mae’n syml.
Ewch i’n tudalen Eisoes yn maethu am fwy o fanylion neu cysylltwch â ni dros y ffôn ar 01633 210272 neu anfonwch e-bost i fostering@newport.gov.uk. Mae’r sgwrs gychwynnol rhyngom ni a chi’n unig.
Mae dewis Maethu Cymru yn benderfyniad i weithio gyda phobl go iawn yn eich cymuned leol, sy’n rhoi budd gorau plant a phobl ifanc wrth wraidd popeth maen nhw’n ei wneud.
